Πορεία προς τη Γεσθημανή- 7ο Βήμα

† Αρχιμ. Ειρηναίος Λαφτσής

Μετά την αναφορά μας στα τρία δογματικά επίθετα της μητέρας του Κυρίου, «Παναγία, Αειπάρθενος, Θεοτόκος» και την προσπάθεια ερμηνείας τους, μέσα από τους θεολόγους Πατέρες, θα αναφερθούμε και σε άλλα επίθετα που αναφέρει ο συγγραφέας της Μεγάλης Παρακλήσεως και προσαγορεύεται με αυτά η Παναγία μας.

Απευθυνόμαστε στην Παναγία με το επίθετο Πανάχραντος. Στην ελληνική γλώσσα η λέξη άχραντος σημαίνει αμίαντος, πεντακάθαρος, «Ἐξ ἀμέτρητων ἀναγκῶν καί θλίψεων, καί ἐξ ἐχθρῶν δυσμενῶν, καί συμφορῶν βίου, λυτρωθεῖς Πανάχραντε… »

Με τον όρο Πανάχραντο, επίσης, απευθυνόμαστε στην Παναγία στην πιο γνωστή αίτηση που ψάλουμε καθημερινά στον όρθρο, στην Θεία Λειτουργία και στον εσπερινό η οποία συμπεριλαμβάνει και τα δογματικά επίθετα, «Τῆς Παναγίας Ἀχράντου, Ὑπερευλογημένης, Ἐνδόξου Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας».

Άχραντος σημαίνει στην θρησκευτική ορολογία ο ανέγγιχτος από την αμαρτία. Κυριολεκτικά δηλαδή η Μαρία ήταν Παναγία, πάντα βέβαια σε σχέση με τα δημιουργήματα κι όχι με τον Θεό. Άλλωστε, η Παναγία έφερε το προπατορικό αμάρτημα ως φυσιολογικός απόγονος του Ιωακείμ και της Άννας. Στο σημείο αυτό απλώς θα αναφέρουμε ότι η ορθόδοξη Εκκλησία δεν δέχεται το δόγμα περί ασπόρου συλλήψεως της Παναγίας που διαμορφώθηκε από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Πουθενά μέσα στην Αγία Γραφή δεν αναφέρεται θαυματουργική σύλληψη και γέννηση της Παναγίας. Σύμφωνα με τον άγιο Μάξιμο τον ομολογητή η μητέρα της, την γέννησε σε ηλικία περίπου 70 ετών, όμως η σύλληψη της ήταν καρπός έρωτα, αγάπης και προσευχής του ζευγαριού. Άλλωστε στο Ευαγγέλιο της Παρακλήσεως ακούμε την Παναγία να λέει: «Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τὸν Κύριον καὶ ἠγαλλίασε τὸ πνεῦμά μου ἐπὶ τῷ Θεῷ τῷ Σωτῆρι μου». Χαρακτηρίζει δηλαδή η Παναγία τον Χριστό ως Σωτήρα Της κι αυτό δείχνει πρώτον ότι είναι δημιούργημα του Θεού και δεύτερον φέρει το προπατορικό αμάρτημα. Άρα δεν μπορεί να έχει άσπιλη σύλληψη η Παναγία, γιατί είναι δημιούργημα του Θεού κι όχι Θεός. Για τον λόγο αυτό καταρρίπτεται από την ορθόδοξη διδασκαλία το δυτικό δόγμα. Η Παναγία είναι το αγιότερο πλάσμα του κόσμου από την δημιουργία μέχρι και την συντέλεια του. Δεν είχε όπως λένε οι άγιοι, Μάξιμος ο ομολογητής και Ιωάννης ο Δαμασκηνός δικά της αμαρτήματα, είχε όμως το προπατορικό από το οποίο καθαρίστηκε, όπως έχουμε πει, την ημέρα του Ευαγγελισμού. Γι’ αυτό και η Εκκλησία της έδωσε άλλο ένα από τα πολλά της επίθετα. Την ονόμασε «Κεχαριτωμένη» δηλαδή γεμάτη από την χάρη του αγίου Πνεύματος και την αγιότητα. Άλλωστε και ο Αρχάγγελος Γαβριήλ την αποκαλεί «Κεχαριτωμένη», όπως μας παραθέτει ο Ευαγγελιστής Λουκάς (Λουκ. 1, 28).

Η αγιότητα της Παναγίας και η κατάκτηση των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος οφείλονται στον τρόπο που έζησε η Παναγία και στον προσωπικό της πνευματικό αγώνα, αλλά αυτά δεν θα ήταν εφικτά χωρίς την Χάρη και το Έλεος του Θεού. Από τον Θεό πηγάζει κάθε ευλογία και κάθε έλεος. Ας θυμηθούμε τα λόγια της οπισθάμβωνου ευχής της θείας Λειτουργίας: «πᾶσα δόσις ἀγαθὴ καὶ πᾶν δώρημα τέλειον ἄνωθέν ἐστι καταβαῖνον ἐκ Σοῦ τοῦ πατρὸς τῶν φώτων»

Η Μαρία προσέφερε στον Θεό την ψυχή, την καρδιά, το μυαλό και το σώμα της, με όλη της την διάθεση και το ζήλο και ο Θεός την αντάμειψε να γίνει το σκεύος της εκλογής, η μητέρα του μονογενούς Υιού Του. Αυτό το Κεχαριτωμένο πλάσμα φέρει στην ύπαρξη του την τελειότερη μορφή αγιότητος που μαγνήτισε την Θεία χάρη και το ανέβασε στην υψηλότερη θέση που μπορεί να φτάσει ανθρώπινο πλάσμα.

Σε αυτήν την αγνή Πανάχραντη, Κεχαριτωμένη γυναίκα ας προσευχηθούμε σήμερα κατά την διάρκεια της Μεγάλης Παρακλήσεως για να μας δώσει δύναμη να αντιμετωπίσουμε τους πειρασμούς του διαβόλου και να μεσιτεύσει στον Χριστό για να μας στείλει την Χάρη και το Έλεος Του.