Ἡ Παναγία στήν ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας

Στήν Ἐκκλησία ἡ Παναγία κατέχει μιά μοναδική θέση. Κανείς ἄλλος τιμώμενος ἀπό τήν Ἐκκλησία ἅγιος, Ἀπόστολος, Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας, κανείς ἀπό ὅσους ἔχουν δεχθεῖ τήν ἱερωσύνη, δέν ἔχει τιμηθεῖ περισσότερο ἀπό ὅσο ἡ Θεοτόκος. Αὐτή ἡ μοναδική καί ὑπεροχώτερη θέση, στήν ὁποία ἔχει τοποθετηθεῖ ἡ Παναγία, θά προσπαθήσουμε, μέσα ἀπό τοῦτο τό ἄρθρο, νά δοῦμε ἄν ἀποτυπώνεται καί στήν ὑμνολογία της Ἐκκλησίας. Μελετώντας τούς ὕμνους τῆς Ἐκκλησίας παρατηροῦμε ὅτι ἡ Παναγία:
    (α) Ὑμνεῖται ὡς συναίτιος τοῦ Χριστοῦ στό ἔργο τῆς σωτηρίας. Ἐκείνη εἶναι:
«παντός τοῦ κόσμου ἐξίλασμα»
«ἡ σώσασα κόσμον»
«τοῦ πεσόντος Ἀδάμ ἡ ἀνάκλησις»
«τῶν δακρύων τῆς Εὔας ἡ λύτρωσις»
«λύσις τῆς ἀρᾶς»
«ἡμῶν τῶν πιστῶν τό διάσωσμα»
«τῆς κατάρας λυτρώσασθαι, γένος τό ἀν θρώπινον»
«αἰτία τῆς τῶν πάντων θεώσεως».
    (β) Ἡ Παναγία εἶναι συναίτιος στή σωτηρία τοῦ κόσμου γιατί διά μέσου αὐτῆς διῆλθε ὁ Χριστός, γιά νά ἑνωθεῖ μέ τόν ἄνθρωπο. Εἶναι ἡ πύλη μέσα ἀπό τήν ὁποία πέρασε ὁ Χριστός, εἶναι ἡ σκάλα, ἡ γέφυρα πού ἑνώνει τά ἐπουράνια μέ τά ἐπίγεια καί ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο στόν παράδεισο:
«...Πύλη μόνη ἥν ὁ Λόγος διώδευσε μόνος...»
«...Κλῖμαξ ἐπουράνιε, δι’ ἧς κατέβη ὁ Θεός...»
«...γέφυρα μετάγουσα τούς ἐκ γῆς πρός οὐρα νόν...»
«...στῦλε πύρινε, εἰσάγουσα εἰς τήν ἄνω ζωήν τό ἀνθρώπινον...»
«...ἀνόρθωσις των ἀνθρώπων ...κατάπτωσις τῶν δαιμόνων...»
«...Παραδείσου θυρῶν ἀνοικτήριον...»
«...διά γάρ σοῦ τῷ Θεῷ κατηλλά γη μεν...»
    (γ) συμβαίνουν δέ ὅλα τά παραπάνω γιατί ἡ Παναγία εἶναι ἡ μητέρα τοῦ Θεοῦ, ἡ Θεοτόκος. Εἶναι ἐκείνη πού δάνεισε τό σῶμα της καί γεννήθηκε ὁ Χριστός, ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ καί μέ τή θέωση τῆς σάρκας, τήν ὁποία ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ προσέλαβε ἀπό τήν Παναγία, ἡ ἀνθρώπινη οὐσία ἐχρημάτισε ναός τοῦ Θεοῦ καί ὁ ἄνθρωπος σώζεται καί κληρονομεῖ τόν παράδεισο.
«...δι ἧς βρεφουργεῖται ὁ Κτίστης.»
«...σάρκα ἐξ ἐμοῦ δανεισάμενον...»
«...Μήτηρ Θεοῦ τοῦ Ὑψίστου...»
«...ὅτι ἐκύησας ἐν σαρκί τόν τῶν ὅλων Ποι ητήν...»
«...καί ἡ σκηνή τῆς καθ’ ἡμᾶς οὐσίας, τῇ θεώσει τοῦ προσληφθέντος φυράματος, ναός Θεοῦ κεχρημάτικεν...» Καί
«Οἱ πρώην ἀπάτῃ γυμνωθέντες, στολήν ἀφθαρσίας ἐνεδύθημεν, τῇ κυοφορίᾳ σου...»
«...Χριστός ὁ Θεός ἡμῶν, τήν καθ’ ἡμᾶς προσλαμβανόμενος φύσιν, πρός ἑαυτόν ἐπ α νήγαγεν...»
    δ) Ἡ Παναγία ἐπιλέγεται ἀπό τόν Θεό νά δανείσει τή σάρκα της στόν Χριστό καί νά γίνει ἡ σκάλα πού θά ἑνώσει τόν Θεό μέ τόν ἄνθρωπο.
    Ἡ Παναγία εἶναι γυναίκα, ἐδῶ ὅμως δέν ἐκπροσωπεῖ τό γυναικεῖο φύλο, ἀλλά ὁλόκληρο τό ἀνθρώπινο γένος. Ὅπως φάνηκε ἀπό πολλούς ὕμνους, τούς ὁποίους ἀναφέραμε παραπάνω, ἡ σάρκα τήν ὁποία ὁ Χριστός προσλαμβάνει δέν εἶναι ἡ γυναικεία πλευρά τοῦ ἀνθρώπινου γένους, ἀλλά ὁλόκληρη ἡ ἀνθρώπινη οὐσία, ἡ ὁποία ἐμπεριέχει συγχρόνως τή γυναικεία καί τήν ἀνδρική φύση.
    Ἡ Παναγία συμβάλλει νά σωθεῖ ὄχι μόνο ἡ Εὔα, ἀλλά καί ὁ Ἀδάμ. Ὅπως στήν πρώτη δημιουργία ὁ Ἀδάμ ἐκπροσωπεῖ ὁλόκληρη τήν ἀνθρώπινη φύση, ἔτσι στή νέα δημιουργία εἶναι ἡ Παναγία πού τήν ἐκπροσωπεῖ. Δέν εἶναι τό γυναικεῖο φύλο, ἀλλά ὁλόκληρο τό ἀνθρώπινο γένος πού προσφέρει τήν Παναγία δῶρο στόν Θεό.
«...Σέ γάρ μητέρα πρόξενον ζωῆς ἀνέδειξεν, ὁ ἀπάτωρ ἐκ σοῦ ἐνανθρωπῆσαι εὐδοκήσας Θεός, ἵνα τήν ἑαυτοῦ ἀναπλάσῃ εἰκόνα, φθαρεῖσαν τοῖς πάθεσι, καί τό πλανηθέν ὀρειάλωτον εὑρών πρόβατον, τοῖς ὤμοις ἀναλαβών, τῷ Πατρί προσαγάγῃ...»
«...Διά γάρ σοῦ τῷ Θεῷ κατηλλάγημεν...»
«...δι’ ἧς χαρᾶς πληρούμεθα, καί ζωήν κληρονομοῦμεν...»
«Τί σοι προσενέγκωμεν Χριστέ, ὅτι ὤφθης ἐπί γῆς ὡς ἄνθρωπος δι’ ἡμᾶς;
...οἱ Ἄγγελοι τόν ὕμνον... ἡμεῖς δέ Μητέρα Παρθένον...».
    Ἡ Παναγία ἀπό μικρή προετοιμάζεται γιά νά ὑποδεχτεῖ τόν Χριστό. Γεννᾶται, μέ τρόπο θαυμαστό, ἀπό γονεῖς δίκαιους,
«Ἐκ τῶν Δικαίων προῆλθεν, Ἰωακείμ καί Ἄννης, ἐπαγγελίας ὁ καρπός...»
    Τριετής ἀκόμα, εἰσάγεται στόν Ναό τοῦ Σολομῶντα, γιά νά ἑτοιμαστεῖ νά δεχτεῖ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ.
«...Σήμερον τό καθαρώτατον ἁγίασμα, ὡς τριετίζουσα δάμαλις, εἰς τά Ἅγια τῶν Ἁγίων εἰσάγεται...»
«Σήμερον ὁ Ναός ὁ ἔμψυχος, τοῦ μεγάλου Βασιλέως, ἐν ναῷ εἰσέρχεται, αὐτῷ ἑτοιμασθῆναι, εἰς θείαν κατοίκησιν...»
«...Εἴσελθε εἰς τά ἄδυτα, καί γνῶθι μυστήρια, καί ἑτοιμάζου γενέσθαι, τοῦ Ἰησοῦ οἰκητήριον, τερπνόν καί ὡραῖον...»
   Ἡ Παναγία μεγαλώνει μέ πίστη στόν Θεό καί εἶναι ἡ μόνη ἄμωμος καί καλή ἀνάμεσα σέ ὅλες τίς γυναῖκες, εἶναι ἀνεπίδεκτος ἁμαρτίας, τό στέφος τῆς ἐγκρατείας, καί ἔχει ψυχή στολισμένη μέ καθαρότητα.
«...ἡ μόνη ἄμωμος, ἐν γυναιξί καί καλή...»
«...Ροῆς ἁμαρτίας ἀνεπίδεκτον...»
«...τό στέφος τῆς ἐγκρατείας...»
«Ὡς ὑπέρλαμπρον, Θεοτόκε ἁγνή, ψυχῆς τό καθαρόν ἔχουσα κάλλος...»
   Ἡ Παναγία δέχτηκε τό μήνυμα τοῦ Ἀγγέλου. Σέ αὐτό, ὅμως, δέν ὑπάκουσε αὐτόματα, ἁπλῶς ἐπειδή ἦταν γυναίκα καί ὡς γυναίκα ἔπρεπε νά ὑπακούει. Πρῶτα ζήτησε ἐξηγήσεις καί ἔδωσε τή συγκατάθεσή της μόνον ὅταν βεβαιώθηκε ὅτι, αὐτό πού τῆς ἐζητεῖτο, ἦταν πράγματι ἀγγελία Θεοῦ. Ἡ συγκατάθεση τῆς Παναγίας δέν ἦταν ἀναγκαστική ὑποταγή στήν ἐντολή τοῦ νόμου, ἀλλά ἐλεύθερη ἐπιλογή της, σεβασμός καί συγκατάθεση στόν λόγο τοῦ Θεοῦ, τόν ὁποῖο ἀπό μικρό παιδί πίστευε καί σεβόταν. Ἄν ἔκρινε διαφορετικά, θά εἶχε ἀρνηθεῖ. Ἡ στάση αὐτή τῆς Παναγίας δέν ἀποτελεῖ παράδειγμα ὑποταγῆς γιά τή γυναίκα, ἀλλά παράδειγμα ἐλεύθερης, μέ ἐπίγνωση, ἐπιλογῆς γιά ὅλους, γυναῖκες καί ἄνδρες1. Στούς ὕμνους τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, οἱ λέξεις πού χρησιμοποιοῦνται εἶναι πιστεύω καί δέχομαι. Ὁ Ἀρχάγγελος προτρέπει τήν Παναγία νά πιστέψει στά λόγια του καί ἡ Παναγία, ἀφοῦ ἔχει βεβαιωθεῖ γιά τήν ἀλήθεια τῶν λόγων του, μέ πίστη δέχεται τή χαρά καί ἀναφωνεῖ «γένοιτό μοι κατά τό ρῆμα σου».
«...φησίν ἡ ἄφθορος κόρη πρός τόν Ἀρχιστράτηγον... Μή μέ δελεάσῃς ἀπάτῃ...»
«Θεός ὅπου βούλεται, νικᾶται φύσεως τάξις, φησίν ὁ Ἀσώματος, Τοῖς ἐμοῖς πίστευε, ἀληθέσι ρήμασι, Παναγία ὑπεράμωμε. Ἡ δέ ἐβόησε. Γένοιτό μοι νῦν ὡς τό ρῆμα σου καί τέξομαι τόν ἄσαρκον, σάρκα ἐξ ἐμοῦ δανεισάμενον, ὅπως ἀναγάγῃ τόν ἄνθρωπον ὡς μόνος δυνατός, εἰς τό ἀρχαῖον ἀξίωμα, διά τῆς συγ κράσεως...»
«...Ὅθεν πιστῶς δεξαμένη τόν ἀσπασμόν, συν έλαβέ σε τόν προαιώνιον Θεόν...»
«Φαίνῃ μοι ἀληθείας ρήτωρ, κατέθετο ἡ Παρθένος· Χαρᾶς κοινῆς γάρ ἐλήλυθας Ἄγγελος. Ψυχήν οὖν ἐπεί καθήγνισμαι Πνεύματι, ὡς τό ρῆμά σου γενέσθω μοι· σκηνούτω ἐν ἐμοί ὁ Θεός, πρός ὅν βοῶ μετά σοῦ· Εὐλογεῖτε, πάντα τά ἔργα Κυρίου τόν Κύριον.»
    Ἡ Παναγία συλλαμβάνει, ὅταν τό Πνεῦμα τό Ἅγιο τήν ἐπισκιάζει. Ἀλλά συνεχίζει νά παραμένει παρθένος, ἁγνή καί ἄμωμος καί
μετά τόν τοκετό.
«Ἐπελεύσει Πνεύματος, τοῦ Παναγίου, τοῦ Πατρός τόν σύνθρονον καί ὁμοούσιον φωνῇ, ἁγνή Ἀγγέλου συνέλαβες, Θεοκυῆτορ, Ἀδάμ ἡ ἀνάκλησις.»
«...Παρθένος τίκτεις, καί μετά τόν τόκον πάλιν μένεις Παρθένος.»
    Ἡ Παναγία εἶναι γυναίκα, δέν ἀνυμνεῖται ὅμως ὡς γυναίκα, ἀνυμνεῖται ὡς μητέρα τοῦ Θεοῦ. Ἐμεῖς δέ, τή δοξολογοῦμε γιατί τό γεγονός ὅτι εἶναι ἡ μητέρα τοῦ Θεοῦ, τήν τοποθετεῖ σέ τέτοια θέση. Ἀκόμα καί στό θρῆνο τῆς Παναγίας, ὅπου ἡ Παναγία θρηνεῖ ὅπως καί κάθε ἄλλη μάνα θά θρηνοῦσε τόν θάνατο τοῦ γιοῦ της, ἀκόμα καί τότε, δέν παύει νά συμπεριφέρεται ὡς ἡ μητέρα τοῦ Θεανθρώπου.
«Σφαγήν σου τήν ἄδικον, Χριστέ, ἡ Παρθένος βλέπουσα ὀδυρομένη ἐβόα σοι· Τέκνον γλυκύτατον, πῶς ἀδίκως πάσχεις;... Μή λίπῃς μόνην με, Εὐεργέτα πολυέλεε, τήν Μητέρα καί δούλην σου δέομαι.»
«...νῦν δέ σέ Θεέ μου, ἄπνουν ὁρῶσα νεκρόν, τῇ ρομφαίᾳ τῆς λύπης, σπαράττεται δεινῶς, ἀλλ’ ἀνάστηθι, ὅπως μεγαλυνθήσωμαι.»
    (ε) Τό σῶμα της Παναγίας φιλοξένησε τόν Λόγο τοῦ Θεοῦ πού εἶναι ἡ Ζωή, γι’ αὐτό καί ὡς μητέρα τῆς Ζωῆς ὁ τάφος καί ἡ νέκρωση δέν τή δέχτηκαν. Μέ τήν κοίμησή της, δέν ἐγκατέλειψε τόν κόσμο, ἀλλά μετέστη πρός τή ζωή.
«Τήν ἐν πρεσβείαις ἀκοίμητον Θεοτόκον, καί προστασίαις ἀμετάθετον ἐλπίδα, τάφος καί νέκρωσις οὐκ ἐκράτησεν· ὡς γάρ ζωῆς Μητέρα, πρός τήν ζωήν μετέστησεν, ὁ μήτραν οἰκήσας ἀειπάρθενον.»
«Ἐν τῇ γεννήσει τήν παρθενίαν ἐφύλαξας. Ἐν τῇ κοιμήσει τόν κόσμον οὐ κατέλιπες Θεοτόκε. Μετέστης πρός τήν ζωήν μήτηρ ὑπάρχουσα τῆς ζωῆς...»
    (στ) Ἡ Θεοτόκος, ἡ μητέρα της Ζωῆς, παραμένει στήν Ἐκκλησία καί τοποθετεῖται, ἐξαιτίας τοῦ τόκου της, σέ μιά μοναδική καί πάνω ἀπό κάθε ἄλλο πιστό θέση. Εἶναι ἀνωτέρα ὅλων. Τοποθετεῖται ἀκόμα καί πάνω ἀπό τούς ἀγγέλους. Μετά τόν Θεό, εἶναι σέ Ἐκείνη πού καταφεύγουμε, γιά νά ζητήσουμε βοήθεια.
«Ἐμεγάλυνας Χριστέ, τήν τεκοῦσαν σε Θεοτόκον...»
«...Ὄντως ἀνωτέρα πάντων ὑπάρχεις, παρθένε ἁγνή.»
«...ἡ Θεοτόκος ὄντως, ἀνεδείχθη τῷ κόσμῳ, ὡς πάντων ὑπερτέρα...»
«...ὑπέρ γάρ τά Σεραφείμ, ὑψώθης κυήσασα, τόν Bασιλέα Χριστόν...»
«...ὅτι πάντες μετά Θεόν εἰς σέ καταφεύγομεν...»
«Καί ποῦ λοιπόν ἄλλην εὑρήσω ἀντίληψιν;...»
«Δεδοξασμένα περί σοῦ, ἐλαλήθη πανταχοῦ, ὅτι ἐκύησας σαρκί, τόν τῶν ὅλων Ποι η τήν...»
«...τῶν Ἀποστόλων τό ἐγκαλλώπισμα»
«Σύ τῶν Προφητῶν τό κήρυγμα, Ἀποστόλων δόξα καί Μαρτύρων καύχημα, καί πάν των τῶν γηγενῶν ἀνακαίνισις.»
    Καί εἶναι ἡ Παναγία ὁ φωτισμός ὅλων τῶν πιστῶν.
«Φῶς ἡ τεκοῦσα, ... φωτός οὖσα δοχεῖον, τό καθαρόν καί ἄμωμον...»
«...τῆς Τριάδος τούς μύστας φωτίζουσα»
«...βυθοῦ ἀγνοίας ἐξέλκουσα...πολλούς ἐν γνώσει φωτίζουσα.»
«...ἀκτίς νοητοῦ ἡλίου...βολίς τοῦ ἀδύτου φέγγους.»
«...ἀστραπή τάς ψυχάς καταλάμπουσα...»
«...σοφῶν ὑπερβαίνουσα γνῶσιν... πιστῶν καταυγάζουσα φρένας.»
    (ζ) Ἡ Παναγία ὑπῆρξε πρός τόν Θεό μεσίτρια γιά τή σωτηρία τῶν ἀνθρώπων, διότι προσέφερε τή σάρκα της καί ἀπό αὐτήν γεννήθηκε ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος μέ τόν σταυρικό Του θάνατο ἔσωσε τό ἀνθρώπινο γένος ἀπό τή φθορά. Αὐτή τή μεσιτεία ἡ Παναγία τή συνεχίζει καί μέσα στήν Ἐκκλησία Σέ ὅσους δέονται σέ αὐτήν, παρέχει κάθε βοήθεια, γιά νά πετύχει τελικά κάθε ἕνας ἄνθρωπος χωριστά τή σωτηρία του. Ὡς μητέρα τοῦ Θεοῦ, ἔχει τήν παρρησία καί πρεσβεύει πρός τόν Κύριο γιά ὅλα τά αἰτήματα τῶν ἀνθρώπων, τά ὁποῖα κυμαίνονται ἀνάμεσα σέ αὐτά πού σχετίζονται μέ τίς δυσκολίες τῆς καθημερινῆς ζωῆς μέχρι αὐτά πού ἀφοροῦν στήν τελική σωτηρία τῆς ψυχῆς τῶν ἀνθρώπων.
«Σέ τήν μεσιτεύσασαν τήν σωτηρίαν τοῦ γένους ἡμῶν, ἀνυμνοῦμεν, Θεοτόκε Παρθένε... ἐν τῇ σαρκί γάρ τῇ ἐκ σοῦ προσληφθείσῃ ὁ Υἱός σου καί Θεός ἡμῶν, τό διά Σταυροῦ καταδεξάμενος πάθος, ἐλυτρώσατο ἡμᾶς ἐκ φθορᾶς ὡς φιλάνθρωπος.»
«...ἵνα μεσιτεύσῃς, πρός τόν ἐκ σοῦ τεχθέντα, ὦ Δέσποινα τοῦ κόσμου, γενοῦ μεσίτρια.»
«...πάντων πρός Θεόν καταλλαγή τῶν μακαριζόντων σε»
«...Εἰ μή γάρ σύ προΐστασο πρεσβεύουσα, τίς ἡμᾶς ἐρρύσατo, ἐκ τοσούτων κινδύνων; Τίς δέ διεφύλαξεν ἕως νῦν ἐλευθέρους; ...σούς γάρ δούλους σώζεις ἀεί, ἐκ παντοίων δεινῶν.»
«...λύτρωσαι ἡμᾶς ἀπό πάσης ἀνάγκης καί θλίψεως».
«...σέ γάρ ἔχομεν, ἁμαρτωλοί προστασίαν, σέ κεκτήμεθα, ἐν πειρασμοῖς σωτηρίαν...»
«...Κύριον ἱκέτευε, ἐκ φθορᾶς καί κινδύνων, λυτρωθῆναι, καί παντοίων πειρασμῶν.»
«...πρεσβεύουσα τῷ σῷ Υἱῷ καί Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς προσκυνοῦσιν τόν τόκον σου, Ἄχραντε.»
«Ἐνθυμοῦμαι τήν κρίσιν καί δειλιῶ...Τότε Δέσποινα βοήθειά μοι γενοῦ...»

 

* * *

   Ἀνακεφαλαιώνοντας, λοιπόν, ὅσα ἀναφέραμε μέχρι τώρα, μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι, πράγματι, καί στούς ἐκκλησιαστικούς ὕμνους ἀποτυπώνεται ἡ μοναδική καί ὑψηλότερη θέση, τήν ὁποία κατέχει ἡ Παναγία μέσα στήν Ἐκκλησία, διότι: Ὁ Θεός ἐπιλέγει τήν Παναγία, ἀνάμεσα ἀπό ὅλες τίς γυναῖκες, γιά νά γίνει ἡ μητέρα τοῦ Θεανθρώπου, καί ἐκείνη ἐλεύθερα, χωρίς ἐξαναγκασμό, δίνει τή συγκατάθεσή της καί δέχεται τήν ἐπιφοίτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
    Ἡ Παναγία εἶναι τό μόνο δῶρο πού ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα προσφέρει στόν Χριστό. Εἶναι τό δικό της σῶμα καί τό δικό της αἷμα πού δανείζεται ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ γιά νά σαρκωθεῖ. Εἶναι ἡ μεσίτρια ἀνάμεσα στόν Θεό καί τό ἀνθρώπινο γένος. Εἶναι ἡ γέφυρα, μέσα ἀπό τήν ὁποία ὁ ἄνθρωπος συναντᾶ τόν Θεό καί ὁ Θεός πλησιάζει τόν ἄνθρωπο. Εἶναι ἡ μητέρα τῆς Ζωῆς, γι’ αὐτό καί δέν τήδέχεται ἡ φθορά καί ὁ θάνατος. Δέν ἐγκαταλείπει τόν κόσμο, ἀλλά μεταβαίνει στή ζωή. Μέσα στήν Ἐκκλησία εἶναι ὁ τόκος της πού ἀπαιτεῖ νά ὑμνεῖται ἀπό ὅλους πού πιστεύουν καί πάντοτε. Εἶναι ὁ τόκος της πού τήν τοποθετεῖ ἐκ δεξιῶν τοῦ Χριστοῦ, ὅπου πρεσβεύει νά ἐκπληρωθοῦν τά αἰτήματα τῶν πιστῶν, πού ἐκτείνονται ἀπό τήν ἀπαλλαγή ἀπό τίς δυσκολίες τῆς ζωῆς μέχρι τή σωτηρία τους στή μέλλουσα κρίση.
    Ἡ ξεχωριστή θέση στήν ὁποία τοποθετεῖται ἡ Παναγία, ἐπειδή εἶναι ἡ μητέρα τοῦ Θεανθρώπου, στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία παρατηρεῖται καί στό ἑορτολόγιο ὅπως καί στό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Ἔτσι, στό ἑορτολόγιο τῆς Ἐκκλησίας οἱ Θεομητορικές ἑορτές τοποθετοῦνται μετά τίς Δεσποτικές. Ἡ προσέλευση δέ τῶν πιστῶν σέ αὐτές εἶναι ἀθρόα καί ὑπάρχουν ἐκδηλώσεις βαθύτατης πίστης καί εὐλάβειας.
    Στό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, κάθε φορά, ὁ ἱερέας προσφέρει τά Τίμια Δῶρα, τόν ἄρτο καί τόν οἶνο, γιά νά μεταβληθοῦν εἰς σῶμα καί αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Παναγία ὅμως, ἤδη, ἀνεπανάληπτα, κατά τήν κυοφορία της προσέφερε τή δική της σάρκα καί τό δικό της αἷμα, γιά νά σαρκωθεῖ ὁ Θεάνθρωπος.
    Στή θεία Λειτουργία, κατά τήν προετοιμασία τῶν Τιμίων Δώρων, ὁ ἱερέας μετά τήν ἐξαγωγή τοῦ «Ἀμνοῦ» τῆς Προσφορᾶς (ἄρτου), τοῦ συμβολίζοντος τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, καί ἀφοῦ ἔχει ὁλοκληρώσει ὅλες τίς συμβολικές πράξεις, μέ τίς ὁποῖες περιγράφεται ἡ ἐξιλαστήρια θυσία τοῦ Σωτῆρος, ἐξάγει τή μερίδα τῆς Θεοτόκου, «ἧς ταῖς πρεσβείαις» δέεται, προκειμένου ὁ Κύριος νά δεχθεῖ τή θυσία αὐτή στό ἐπουράνιο θυσιαστήριό Του. Καί τοποθετώντας την στό δεξιό μέρος τοῦ «Ἀμνοῦ» λέγει: «Παρέστη ἡ βασίλισσα ἐκ δεξιῶν σου, ἐν ἱματισμῷ διαχρύσῳ περιβεβλημένη, πεποικιλμέ νη». Ἀκολουθεῖ ἡ ἐξαγωγή ἀπό τήν Προσφορά μερίδων, μόνον «εἰς τιμήν καί μνήμην», τῶν Ἀρχαγγέλων καί τῶν Ἐπουρανίων Δυνάμεων, τῶν Προφητῶν καί τῶν φορέων τῆς ἱερωσύνης ἀπό τῶν Ἀποστόλων μέχρι καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας.
    Θά πρέπει τέλος νά σημειώσουμε ὅτι, ἡ ἄποψη, ἡ ὁποία διατείνεται ὅτι ὁ Χριστός δέν τοποθέτησε τήν Παναγία στίς τάξεις τῶν Ἀποστόλων γιατί ἤθελε νά ἀποκλείσει τό γυναικεῖο φύλο ἀπό τό ἀξίωμα τῆς ἱερωσύνης, δέν ἐπιβεβαιώνεται ἀπό ὅσα ἐλέχθησαν παραπάνω.  Ἡ θέση τῆς Παναγίας δέν ἦταν ἀνάμεσα στούς Ἀποστόλους, ἀφοῦ ἡ Παναγία κατέχει μιά μοναδική θέση καί βρίσκεται πάνω ἀπό τούς Ἀποστόλους, τούς Ἁγίους, τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ἀκόμη καί τίς Ἐπουράνιες Δυνάμεις.
    Στή συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας ἡ Παναγία, λόγῳ τῆς θέσης της στό μυστήριο τῆς ἐνανθρωπήσεως, δέν συνδέεται μέ κανένα ἀξίωμα, ἡ θέση της εἶναι μοναδική καί πάνω ἀπό κάθε ἀξίωμα2.
    Τελειώνοντας ἄς ἀναφωνήσουμε, λοιπόν, καί ἐμεῖς:
«Τήν τιμιωτέραν τῶν Χερουβίμ καί ἐνδοξοτέραν ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφείμ, τήν ἀδιαφθόρως Θεόν Λόγον τεκοῦσαν, τήν ὄντως Θεοτόκον, Σέ μεγαλύνομεν».

 

ΜΑΡΙΑ ΛΑΡΙΟΥ – ΔΡΕΤΤΑΚΗ

1. Μητροπολίτου Διοκλείας Καλλίστου (Ware), Εἰκόνα τῆς ἀνθρωπίνης ἐλευθερίας. Ἀναδημοσίευση στό περιοδικό «Βημόθυρο», τεῦχος 1 (μεταφρασμένο ἀπό τά Ἀγγλικά).
    2. Κ.Ν. Γιοκαρίνη, Ἡ ἱερωσύνη τῶν γυναικῶν στό πλαίσιο τῆς Οἰκουμενικῆς Κίνησης, ἐκδ. «Ἐπέκταση», σσ. 381-394.